سمند EF7

• گرانروی (Viscosity - SAE) و سطح کیفیت (API)
• حجم و فواصل تعویض روغن موتور
• نقش حیاتی اویل ماژول (خنک‌کننده روغن)

روغن موتور، مهم‌ترین سیال در هر پیشرانه است که وظیفه روانکاری، خنک‌کاری، پاکسازی و محافظت از قطعات داخلی را بر عهده دارد. انتخاب نادرست آن می‌تواند به سرعت به موتور آسیب‌های جبران‌ناپذیری وارد کند. برای موتور EF7، مشخصات فنی دقیقی از سوی کارخانه و متخصصان توصیه شده است که در ادامه به تفصیل بررسی می‌شود.

گرانروی (Viscosity - SAE) و سطح کیفیت (API)

بر اساس توصیه‌های فنی و دفترچه راهنمای سمند EF7، روغن با درجه گرانروی SAE 10W-40 به عنوان استاندارد اصلی برای این پیشرانه شناخته می‌شود. در این استاندارد، عدد 10W به معنای عملکرد مناسب روغن در دمای پایین (مخفف Winter) و عدد 40 نشان‌دهنده پایداری و ویسکوزیته آن در دمای بالای کاری موتور است. این گرانروی، سیالیت مورد نیاز برای استارت سرد و محافظت کافی در شرایط عملکرد عادی را فراهم می‌کند.   

در بحث سطح کیفیت، استاندارد آمریکایی API برای موتورهای EF7 تنفس طبیعی، سطح SL یا بالاتر را توصیه کرده است. سطح SL، نشان‌دهنده کیفیت مناسب روغن برای موتورهای طراحی شده پس از سال 2001 است. با این حال، با توجه به پیشرفت تکنولوژی ساخت روغن‌ها و افزودنی‌ها، کارشناسان فنی و منابع معتبر، استفاده از روغن‌هایی با سطوح کیفی بالاتر نظیر SM و SN را پیشنهاد می‌کنند. روغن‌های با این سطوح کیفی، حاوی افزودنی‌های پیشرفته‌تری هستند که مقاومت بیشتری در برابر اکسیداسیون، سایش و تشکیل لجن دارند و در نهایت به افزایش طول عمر و بهبود عملکرد موتور کمک می‌کنند. برای نمونه‌های توربوشارژ موتور EF7، استفاده از روغن با سطح کیفی SM یا بالاتر یک الزام فنی است.   

یک نکته حیاتی که در دفترچه راهنمای این خودرو به صورت صریح ذکر شده، ممنوعیت استفاده از روغن با درجه گرانروی 20W-50 است. این ممنوعیت یک دلیل مهندسی دقیق دارد: موتور EF7 با وجود سیستم‌های حساس و دقیقی مانند سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ (CVVT) و اویل ماژول (خنک‌کننده روغن)، به روغن با سیالیت مناسب در دماهای پایین نیاز دارد. ویسکوزیته بالای روغن 20W-50 در لحظه استارت سرد، می‌تواند باعث افزایش فشار غیرعادی بر روی پمپ روغن، اختلال در عملکرد سیستم CVVT و در نتیجه استهلاک مضاعف قطعات داخلی موتور شود. این امر نشان می‌دهد که انتخاب روغن برای این پیشرانه صرفاً بر اساس دما نیست، بلکه به ظرافت‌های طراحی آن بستگی دارد.   

حجم و فواصل تعویض روغن موتور

ظرفیت دقیق کارتل روغن موتور EF7 یکی از موارد مورد بحث است که در منابع مختلف، اطلاعات متناقضی در مورد آن دیده می‌شود. برخی منابع حجم مورد نیاز را 5 لیتر با تعویض فیلتر ذکر می‌کنند ، در حالی که برخی دیگر و تجربیات عملی رانندگان و متخصصان، حجم 5.5 لیتر را توصیه می‌کنند تا سطح روغن به حد مطلوب برسد. این اختلاف نیم لیتری، به دلیل طراحی سیستم اویل ماژول و مسیرهای گردش روغن در این موتور، اهمیت زیادی دارد. کمبود روغن حتی به میزان اندک می‌تواند عملکرد سیستم خنک‌کننده روغن و روانکاری را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین، توصیه فنی این است که پس از تخلیه کامل روغن، مقدار 5.5 لیتر روغن جدید به همراه فیلتر جدید اضافه شود و سپس سطح آن با گیج اندازه‌گیری کنترل گردد تا از رسیدن به سطح مناسب اطمینان حاصل شود.   

فواصل تعویض روغن نیز یکی دیگر از موارد دارای تناقض است. در حالی که دفترچه راهنمای سمند EF7، تعویض روغن را هر 10,000 کیلومتر یا یک سال توصیه می‌کند ، بسیاری از منابع و متخصصان با در نظر گرفتن شرایط واقعی رانندگی در ایران، فواصل کوتاه‌تری را پیشنهاد می‌کنند. ترافیک سنگین، دمای بالای هوا در مناطق گرمسیری، کیفیت سوخت و وجود گرد و غبار، همگی از عواملی هستند که باعث تسریع فرآیند اکسیداسیون و از دست رفتن خواص روانکاری روغن می‌شوند. بر این اساس، توصیه کاربردی و فنی برای تضمین حداکثر سلامت موتور، تعویض روغن در فواصل 5000 تا 6000 کیلومتر است. این رویکرد، هزینه‌های نگهداری را به طور نامحسوسی افزایش می‌دهد اما در درازمدت از هزینه‌های سنگین تعمیرات اساسی جلوگیری می‌کند. لازم به ذکر است که کاهش طبیعی روغن تا حدود 200 میلی‌لیتر در هر 1000 کیلومتر در این موتور امری عادی تلقی می‌شود، اما کاهش بیش از این مقدار نیازمند بررسی دقیق فنی توسط متخصص است.   

نقش حیاتی اویل ماژول (خنک‌کننده روغن)

یکی از ویژگی‌های مهم موتور EF7، وجود قطعه‌ای به نام اویل ماژول یا خنک‌کننده روغن است که وظیفه کاهش دمای روغن موتور پیش از ورود به فیلتر را بر عهده دارد. این قطعه که از دو کانال مجزا برای عبور آب و روغن تشکیل شده است، با انتقال حرارت روغن به آب رادیاتور، دمای آن را کنترل کرده و از افت کیفیت روغن در دماهای بالا جلوگیری می‌کند.   

خرابی یا نشت این قطعه یک نقطه ضعف رایج در این پیشرانه است. از آنجایی که کانال‌های آب و روغن در این ماژول بسیار نزدیک به هم قرار دارند، هرگونه آسیب به واشر آب‌بندی می‌تواند باعث ورود آب به روغن و اصطلاحاً "آب و روغن قاطی کردن" شود. این مشکل در بسیاری از موارد به اشتباه به خرابی واشر سرسیلندر نسبت داده می‌شود، در حالی که در موتور EF7 اغلب علت اصلی همین قطعه اویل ماژول است. تشخیص دقیق این مسئله و تعویض به موقع آن، از خسارات سنگین و تعمیرات پرهزینه جلوگیری می‌کند.   

• گرانروی (SAE) و سطح کیفیت (API)
• حجم و فواصل تعویض واسکازین

گیربکس خودرو، وظیفه انتقال قدرت از موتور به چرخ‌ها را بر عهده دارد و روغن گیربکس یا واسکازین، نقشی اساسی در روانکاری چرخ‌دنده‌ها، کاهش اصطکاک و جذب حرارت ایفا می‌کند. برای گیربکس دستی BE3 که در سمند EF7 استفاده می‌شود، الزامات فنی خاصی وجود دارد.   

گرانروی (SAE) و سطح کیفیت (API)

استاندارد گرانروی توصیه شده برای گیربکس سمند EF7، SAE 75W-80 است. این ویسکوزیته، عملکرد نرم و روان دنده‌ها را در شرایط مختلف دمایی، به ویژه در استارت سرد، تضمین می‌کند. با این حال، در مناطق با آب‌وهوای بسیار گرم یا برای کاربردهای تحت فشار، برخی متخصصان استفاده از واسکازین با گرانروی SAE 75W-90 و حتی SAE 85W-90 را نیز توصیه می‌کنند. انتخاب ویسکوزیته مناسب با شرایط آب‌وهوایی محل زندگی، می‌تواند در نرمی تعویض دنده‌ها تأثیر بسزایی داشته باشد.   

در مورد سطح کیفیت API، بحث فنی مهمی در مورد انتخاب بین استانداردهای API GL-4 و API GL-5 وجود دارد. این دو استاندارد تفاوت‌های کلیدی در میزان افزودنی‌های فشار شدید (EP) دارند.   

• API GL-4: این استاندارد حاوی میزان کمتری از افزودنی‌های ضد سایش مبتنی بر گوگرد-فسفر (حدود 4%) است و برای گیربکس‌های دستی که دارای قطعات برنزی یا برنجی حساس به خوردگی (مانند سینکرونایزرها) هستند، مناسب‌تر است. استفاده از این استاندارد، از خوردگی تدریجی این قطعات جلوگیری کرده و تعویض دنده‌های نرم و روان را در درازمدت تضمین می‌کند.   
• API GL-5: این استاندارد با افزودنی‌های فشار شدید بیشتری (تا 6.5%) فرموله شده است و عمدتاً برای دیفرانسیل‌ها و چرخ‌دنده‌های هیپوئید که تحت بارهای بسیار سنگین و دمای بالا کار می‌کنند، طراحی شده است. با وجود اینکه GL-5 محافظت بالایی در برابر فشار و سایش فراهم می‌کند، اما میزان بالای ترکیبات گوگرد-فسفر آن می‌تواند برای فلزات زرد (مانند برنج) در گیربکس‌های دستی خورنده باشد و در نهایت منجر به سخت‌جا رفتن دنده‌ها یا آسیب به آن‌ها شود.   

با توجه به ساختار گیربکس BE3 در سمند EF7، با وجود توصیه‌های متناقض در برخی منابع، انتخاب فنی و ایمن‌تر برای حفظ طول عمر و عملکرد صحیح گیربکس، استفاده از واسکازین با استاندارد API GL-4 یا نوع نیمه سنتتیک با استاندارد GL-5 که برای گیربکس‌های دستی مناسب‌سازی شده باشد، است.   

حجم و فواصل تعویض واسکازین

ظرفیت روغن گیربکس سمند EF7 برابر با 1.9 لیتر است. بنابراین، برای تعویض کامل، تهیه دو بطری یک لیتری کافی خواهد بود. فواصل تعویض واسکازین بر اساس توصیه کارخانه، هر 40,000 تا 60,000 کیلومتر یا هر دو سال یکبار است. با این حال، رانندگی در شرایط سخت شهری، با ترافیک سنگین و تعویض دنده‌های مکرر، می‌تواند باعث فرسودگی سریع‌تر واسکازین شود. در چنین شرایطی، کاهش زمان تعویض می‌تواند به عملکرد نرم‌تر و طول عمر بیشتر گیربکس کمک کند.   

• روغن هیدرولیک فرمان
• روغن ترمز
• مایع خنک‌کننده (ضدیخ)

علاوه بر روغن موتور و گیربکس، سیالات دیگری نیز در خودرو سمند EF7 نقش حیاتی در ایمنی و عملکرد صحیح سیستم‌های جانبی دارند.

روغن هیدرولیک فرمان

سیستم فرمان هیدرولیک سمند EF7، برای عملکرد نرم و روان خود به روغن مخصوصی نیاز دارد. این روغن که معمولاً از استانداردهای ATF III یا VG 46 تبعیت می‌کند ، وظیفه انتقال نیرو از پمپ هیدرولیک به جعبه فرمان و در عین حال روانکاری و محافظت از قطعات داخلی آن را بر عهده دارد. پایداری حرارتی بالا و خواص ضد سایش و ضد اکسیداسیون، از ویژگی‌های کلیدی این سیال است.   

فواصل تعویض روغن هیدرولیک فرمان سمند EF7، بر اساس توصیه‌های فنی، هر 50,000 کیلومتر یا هر دو سال یکبار است. تعویض به موقع آن، از صدای غیرعادی پمپ و استهلاک قطعات داخلی سیستم فرمان جلوگیری می‌کند.   

روغن ترمز

سیستم ترمز خودرو یک سیستم حیاتی است که عملکرد آن کاملاً به روغن ترمز وابسته است. روغن ترمز یک سیال غیرقابل فشرده‌سازی است که نیروی وارد شده به پدال ترمز را به کالیپرها منتقل می‌کند. برای سمند EF7، استفاده از روغن ترمز با استاندارد DOT4 یک الزام فنی است.   

مهم‌ترین ویژگی روغن ترمز، نقطه جوش آن است. روغن ترمز با جذب رطوبت از محیط، نقطه جوش خود را از دست می‌دهد (نقطه جوش تر) که می‌تواند منجر به پدیده‌ای به نام "قفل بخار" (Vapor Lock) شود. این پدیده، در اثر جوشیدن روغن و تشکیل حباب‌های بخار، باعث از دست رفتن کارایی ترمز و در نهایت عملکرد ناقص سیستم ترمز می‌شود. استاندارد DOT4، نقطه جوش بالاتری را نسبت به استانداردهای قدیمی‌تر مانند DOT3 ارائه می‌دهد که ایمنی بیشتری را در شرایط رانندگی سخت تضمین می‌کند. فواصل تعویض روغن ترمز برای سمند EF7، هر 40,000 تا 50,000 کیلومتر یا هر دو سال یکبار توصیه می‌شود. رنگ روغن ترمز فابریک سمند EF7 معمولاً آبی است.   

مایع خنک‌کننده (ضدیخ)

مایع خنک‌کننده یا ضدیخ، وظیفه حفظ دمای موتور در محدوده بهینه، جلوگیری از یخ‌زدگی در زمستان و جوش آمدن در تابستان را بر عهده دارد. برای سیستم خنک‌کاری سمند EF7، استفاده از مایع خنک‌کننده با رنگ سبز توصیه شده است.   

حجم کل سیستم خنک‌کاری در سمند EF7، بین 6.6 تا 7.5 لیتر متغیر است. این مایع معمولاً به صورت ترکیبی از 50% ضدیخ غلیظ و 50% آب مقطر تهیه می‌شود. بنابراین، برای تعویض کامل، تهیه حدود 4 لیتر ضدیخ غلیظ یا 7.5 لیتر مایع کولانت آماده، ضروری است. در مورد فواصل تعویض نیز، توصیه کارخانه هر 20,000 کیلومتر یا یک سال است ، که با توجه به شرایط آب‌وهوایی ایران و کیفیت مواد اولیه، رعایت این فاصله زمانی برای حفظ سلامت سیستم خنک‌کاری ضروری به نظر می‌رسد.   

• انواع گریس و کاربردها
• نقاط گریس‌کاری و نحوه صحیح آن

گریس‌ها، روانکارهای نیمه جامد هستند که برای روانکاری قطعاتی با حرکت محدود یا تحت فشار و ضربه، مانند بلبرینگ‌ها و اتصالات سیستم تعلیق، استفاده می‌شوند. این مواد، علاوه بر کاهش اصطکاک، از قطعات در برابر ورود گرد و غبار و رطوبت محافظت می‌کنند.   

انواع گریس و کاربردها

• گریس‌های پایه لیتیومی: این نوع گریس‌ها به دلیل مقاومت بالا در برابر حرارت و آب، برای کاربردهای عمومی و به خصوص برای روانکاری یاتاقان‌ها و بلبرینگ‌های چرخ که در معرض دما و فشار بالا قرار دارند، بسیار مناسب هستند.   
• گریس‌های نسوز: این گریس‌ها که در برابر دماهای بسیار بالا مقاوم هستند، برای قطعاتی که حرارت زیادی تولید می‌کنند (مانند بلبرینگ‌های چرخ) استفاده می‌شوند. این گریس‌ها اغلب با رنگ‌های مختلفی مانند سبز، بنفش، و قرمز عرضه می‌شوند.   
• گریس‌های پایه گرافیتی یا مولیبدن: این گریس‌ها حاوی دی‌سولفید مولیبدن هستند که مقاومت آن‌ها را در برابر فشارهای شدید افزایش می‌دهد. این نوع گریس‌ها برای روانکاری اتصالات پلوس و سایر قطعاتی که تحت فشار و بار زیاد هستند، ایده‌آل هستند.   

نقاط گریس‌کاری و نحوه صحیح آن

در خودرو سمند، برخی از نقاط در سیستم جلوبندی و تعلیق نیازمند گریس‌کاری دوره‌ای هستند. این نقاط معمولاً در قرقری فرمان، توپی چرخ‌های جلو و عقب و محل اتصال بازوهای کنترلی یافت می‌شوند. نحوه صحیح گریس‌کاری شامل تمیز کردن گریس‌خورها از هرگونه آلودگی، تزریق گریس با پمپ مخصوص تا زمان خارج شدن گریس اضافی از محل، و بازبینی دوره‌ای گردگیرهای لاستیکی است. پاره شدن گردگیر می‌تواند باعث نشت گریس و ورود آلودگی به قطعات شود که در نهایت منجر به استهلاک زودرس خواهد شد.   

نگهداری صحیح سمند EF7، نیازمند درک دقیق از الزامات فنی سیالات و توجه به شرایط عملیاتی است. این گزارش نشان داد که انتخاب سیالات نباید تنها بر اساس قیمت صورت گیرد، بلکه باید به مشخصات فنی، گرانروی، و سطح کیفیت استاندارد توجه کرد. برای مثال، رعایت گرانروی 10W-40 و اجتناب از روغن‌های غلیظ‌تر، و همچنین انتخاب واسکازین با استاندارد مناسب برای گیربکس دستی، می‌تواند از آسیب‌های جدی به موتور و گیربکس جلوگیری کند. همچنین، با توجه به شرایط رانندگی در ایران، رعایت فواصل تعویض کوتاه‌تر از توصیه‌های رسمی کارخانه، یک رویکرد پیشگیرانه و هوشمندانه برای حفظ سلامت خودرو است.